SENTO VÀ ONSEN

HÒA MÌNH VÀO THIÊN NHIÊN

Khi vừa mới đến Nhật tôi đã sống chung với một gia đình người Nhật nên lúc đầu không biết sento là như thế nào cả. Lần đầu tiên đến sento có lẽ là khi đến thăm chỗ ở của mấy người bạn du học sinh và rồi sau bữa cơm chiều mọi người rủ cùng đi sento. Các du học sinh thời ấy ở apato ngày ngày vẫn phải đi sento, khó lòng từ chối tôi đành đi theo. Bạn đưa cho mượn cái khăn -nhưng không cho dùng để quấn quanh người- mà dặn dò: “Cứ tự nhiên đi vào giống như người Nhật (mà chúng tôi là người châu Á thì trông cũng chẳng khác gì người Nhật) đừng làm gì khác khiến họ tò mò để ý ”. Chẳng biết làm sao, thôi thì vội vàng... để rồi đi ra cho mau.

Thế rồi đến mùa hè. Bà N chủ nhà nơi tôi ở trọ là bà giáo dậy đàn shaminsen nên bà thường tổ chức cho các bà học viên đi gasshuku ở các vùng có suối nước nóng. Mùa hè đầu tiên ở Nhật tôi đã được bà dẫn đi cùng tới cao nguyên Nasu, và ở lại vài hôm trong biệt thự của một trong các mệnh phụ trong lớp học đàn. Nghe nói onsen vùng này rất tốt, chữa được nhiều bệnh, nên có nhiều cụ già tới đây tắm onsen để dưỡng bệnh. Bà N cũng muốn tôi cùng đi với các bà để có được trải nghiệm onsen. Tưởng chỉ là đi cùng với các bà vào bên onna-yu, tôi đành nhắm mắt đưa chân, mặc cho... Nhưng nào ngờ vừa bước vào liền thấy một hồ nước màu trắng như sữa với rất nhiều người già đang đội khăn trên đầu, nữ có nam có. Tôi vội quay ngoắt ra cửa, thì bà N đã nắm tay kéo vào, bảo “ Toàn là các ông bà già, không có gì phải ngượng cả”. Ông bà N chỉ có mấy cậu con trai, nên họ xem tôi như con gái của họ, nhưng bà N chẳng thông cảm cho cô con gái này chút nào cả. Tôi đành tuột vội ngay xuống bồn nước nóng cho nước ngập tới cổ. Bây giờ lâu ngày quá cũng không nhớ sau đó mình đã trốn được ra khỏi bồn nước onsen lúc nào và bằng cách nào.

Tóm lại là những trải nghiệm đầu tiên với sento và onsen đều khá là...hãi hùng. Thế nhưng, sau khi rời ngôi nhà đầy đủ tiện nghi của ông bà N ở quận Setagaya, cũng như đa số du học sinh thời ấy phải thuê phòng ở apato gần trường và hầu hết các nơi này không có phòng tắm, tôi cũng phải ngày ngày đi sento. Apato của tôi ở giữa hai sento, chỗ nào cũng bài trí tương tự như nhau và chắc là cũng như mọi sento trên khắp nước Nhật. Rất may là ở cả hai nơi này, khi nào cũng chỉ có một bà chủ ngồi thu tiền trên bệ cao giữa hai khu vực otoko-yu cho nam giới, và onna-yu cho nữ giới.

Một đặc điểm của phòng tắm bên nữ, là các bà mẹ thường dắt theo con nhỏ dù là bé trai hay bé gái. Vì vậy, ở bên onna-yu và chỉ ở bên onna-yu mới có thể ngắm nhìn vẻ đẹp như thiên thần của trẻ em cũng như các thần vệ nữ, như trong tranh của các danh họa người Ý. Khi học vẽ, thường phải học vẽ tranh khỏa thân, có người mẫu. Nhưng không phải lúc nào cũng có người mẫu, nên các học viên dùng những bức tượng cổ Hy Lạp như tượng thần Venus, David... để tập vẽ . Cho nên khi đi sento ở Nhật thì giống như là được có không biết bao nhiêu là người mẫu cho mình vậy. Những thiếu nữ trẻ trung mơn mởn, các phụ nữ có con nhỏ tràn đầy sức sống, các em bé xinh đẹp như những nụ hoa tươi, và các bà lớn tuổi như cội thông già cằn cỗi theo năm tháng.

Sau khi có nhà riêng dĩ nhiên là trong nhà có phòng tắm, tôi không còn được ngắm nhìn những vẻ đẹp đó nữa. Một lần tôi rủ con, mới lên 5 lên 6: “Mình đi onsen nhé”, tức là đi sento trong khu phố, vì từ bé con chỉ biết theo cha mẹ đi nghỉ hè ở những vùng có onsen. Dạo ấy ở Tokyo chỉ còn rất ít nơi còn sento, nên đây cũng là sento cuối cùng trong khu phố của tôi, tôi cũng tò mò muốn biết tình hình sento bây giờ thế nào. Nghe nói rằng có một số sento còn sót lại bây giờ đặt thêm nhiều trò chơi như bàn chơi game điện tử, hay dụng cụ tập thể thao v.v. cho khách tắm xong có thể vui chơi, thay vì chỉ có mấy tủ lạnh bán sữa hay cà phê sữa trong những chiếc lọ thủy tinh nhỏ. Ồ, bây giờ những lọ sữa đó đã hoàn toàn biến mất. Giá vé vào cửa sento gần nhà lúc bấy giờ đã tăng gấp ba bốn lần so với lúc tôi mới đến Nhật. Thế rồi, cũng chỉ chừng vài năm sau nơi này cũng bị đóng cửa, và không còn thấy ống khói cao quen thuộc của sento trong khu phố nữa.

Khoảng hơn 10 năm trước, tình cờ khi đi thăm biệt thự có vườn hoa hồng nổi tiếng trong quận Kita, gần ga Sugamo trên đường tàu Yama no te, thì thật bất ngờ là trên đường tới biệt thự này còn thấy một sento có cửa vào với chiếc mái nhà cổ kính như một ngôi đền thần đạo. Không chừng sento này còn chưa đóng cửa là vì họ không nỡ giỡ bỏ một kiến trúc đẹp đáng gọi là di sản văn hóa như vậy. Nghe nói hiện nay có sento dành cho du khách ở Odaiba gần Bay Bridge trong vịnh Tokyo, nhưng đây không phải là một sento thuần túy kiểu Nhật. Hoặc ở ga Odawara (nơi có ngôi thành Odawara gần Hakone) cũng có sento rất đặc biệt có đủ kiểu bồn tắm, chắc là cũng để thu hút du khách.

Vâng, bây giờ sento hầu như là dành cho du khách trải nghiệm, mà hầu như đã biến mất trong đời sống hàng ngày của người Nhật, ít nhất là ở Tokyo nơi tôi đang sống.

Thế nhưng thói quen tắm ở nhà tắm công cộng một cách tự nhiên thoải mái của họ thì vẫn còn được duy trì trong các khách sạn hay lữ quán, nhà nghỉ... ở những vùng suối nước nóng trên toàn quốc. Các phòng trong khách sạn ở các vùng này vẫn có phòng tắm riêng, nhưng đồng thời vẫn có phòng tắm lớn (daiyokujou) để tắm chung, dùng nước dẫn từ suối nước nóng. Cũng có một vài khách sạn hay lữ quán có phòng tắm onsen cho thuê riêng, nhưng số phòng này rất ít nên phải đặt trước.

Những phòng tắm lớn ở khách sạn hay lữ quán, dĩ nhiên là có hai bên biệt lập cho nam giới và nữ giới, nhưng ở mỗi bên đều thường có hai bồn tắm. Một bồn ở trong nhà và một bồn lộ thiên. Ngâm mình trong bồn tắm onsen lộ thiên có thú vui được ngắm trời nước mênh mông, nếu đó là ở khách sạn bên hồ, như hồ Ashi no ko ở Hakone, hay trên bờ biển vùng Atami, Izu v.v.. Tôi có được xem một chương trình về các nghệ nhân chuyên vẽ tường của sento, tức là bức tường lớn giáp bồn nước tắm, thì họ thường vẽ cảnh biển rộng bao la với đỉnh núi xa xa hay các cù lao nhỏ giữa hồ nước mênh mông, có lẽ cũng là để mọi người có cảm giác như đang được ngâm mình trong bồn tắm onsen lộ thiên.

Tranh tường nhà tắm công cộng

Niềm vui khi tắm onsen lộ thiên dường như không dừng lại ở chỗ ngắm cảnh sắc thiên nhiên, mà còn là được hòa mình vào thiên nhiên, hơn bao giờ hết thấy mình như cỏ cây đất đá mây nước v.v. giữa trời đất vũ trụ bao la, cũng như đang sống vào thuở hồng hoang khi mới tạo thiên lập địa. Các thiếu nữ từ trong bồn nước bước ra quả thực khiến ta liên tưởng đến hình ảnh Venus bước ra từ chiếc vỏ trai trong tranh Boticelli.